De schreeuw van het secundair onderwijs tegen nog minder artistieke vakken - Erik Bakkers

 

[1]Ja, schreeuwen doen ze. Op Facebook is er de actiegroep “Neen tegen nog minder artistieke vakken in het secundair onderwijs” en met al meer dan 13.000 handtekeningen tegen het besluit van minister van Onderwijs Ben Weyts, groeit nog dagelijks het aantal personen die hier tegen protesteren. En terecht!

  

Waar gaat het om?

De beloofde Artistieke Vorming en Esthetica in D- en D/A-finaliteit (het huidige aso en tso), die nog in het voorjaar op de modellessentabellen stonden, moeten plots plaats ruimen voor een nieuw vak: Maatschappelijke Economische en Artistieke Vorming. Dat vak bestaat uit drie afzonderlijke componenten: een sociaal-maatschappelijk, een financieel-economisch en een artistiek-creatief deel.

Met de huidige lessentabellen kan het Vlaams decreet van onderwijsdoelen absoluut niet gerealiseerd worden. En oké, een school kan inderdaad één uur per graad Artistieke Vorming aanbieden in het complementaire gedeelte. Maar hoe groot is de kans? Het blijft een keuze van de school. In deze coronatijden met het mantra dat ons onderwijs een achterstand moet ophalen, zullen heel wat scholen kiezen voor andere vakken zoals Duits, Informatica. Kunstonderwijs komt daarbij vaak achteraan het lijstje en dan zullen er slechts enkele schamele momenten artistieke creativiteit per graad overblijven. Gedaan dus met ruimte voor de verbeelding. En te eenzijdig aandacht voor  theoretische vakken om jongeren op een gedisciplineerde, efficiënte en rati­onele manier klaar te stomen om economisch inzetbaar te worden.

 

Waarom is artistieke vorming onmisbaar in de ontwikkeling van jongeren?

Professor Ferre Laevers[2] stelde al: “ Kinderen en jongeren communiceren met tekens, gebaren, bewegingen, kleuren, vormen, klanken en geluiden die door henzelf of anderen zijn bedacht om impressies te vertalen, te herkennen en te begrijpen. Muzisch zijn, als middel om te communiceren en zich uit te drukken, evolueert samen met het denken. Door snelle veranderingen in hun denken zullen hun mededelingen duidelijker worden, hun manier van uitdrukken rijker en hun nauwkeurigheid groter. Daarbij staan  begrippen als exploreren, experimenteren, (verbeeldingskracht) waarnemen, voorkeuren verduidelijken en dialoog centraal. Muzische vorming geeft vreugde en plezier in zelfexpressie en verruimt  vaardigheden. Hierbij worden waarden afgetast, verbeelding en creativiteit gekoesterd, technische inzichten verworven. Via muzisch handelen ontwikkelen zij een kritische houding en een persoonlijke smaak. Muzische vorming reikt jongeren mogelijkheden aan om hun leefwereld te begrijpen. Ze maakt hen bewust van hun eigen bekwaamheden. Ze geeft hen vreugde en plezier in zelfexpressie en verruimt hun vaardigheden.”

Artistieke Vorming heeft een unieke plaats in de ontwikkeling van jongeren. Meer dan andere vakken kunnen smaak, voorkeuren verkennen en eigen accenten in vormgeven verkend worden. Het geeft hen houvast en richting. Het maakt jongeren sterker.

Internationale tendensen

Is het dan niet wraakroepend dat net wanneer de Europese sleutelcompetenties veel aandacht besteden aan  cultureel bewustzijn en culturele expressie en ook de PISA-proeven (OESO) de omgekeerde beweging maken: met hun data rond  creativiteit en zingeving waarderen ze kunstonderwijs op, wordt in Vlaanderen erin geknipt. In de A-finaliteit is er zelfs helemaal geen artistiek vak meer te bespeuren.

Het zijn juist de artistieke vakken die heel veel kansen en waardevolle (vakoverschrijdende) doelstellingen realiseren via allerhande projecten. Heel wat leerkrachten zien hierin gedroomde kansen. Ze ervaren de vrijheid om via de artistieke component de benadering van het eigen vak te verbreden. Ze zien wat het doet bij jongeren en hoe de betrokkenheid stijgt. Ze ervaren de kracht van het vakoverschrijdend werken om een breder zicht te geven op de wereld. Een kijk die jongeren aanspreekt en vormt; die jongeren prikkelt en uitdaagt.  

Jongeren excelleren zo, door samen te werken en belanden niet in een individuele competitiedrang, want dat is nu net waar kunst en cultuur niet voor staan. Kunst bouwt aan competenties zoals samenwerken, elkaar begrijpen,(zelf)expressie, een kritisch bewustzijn en oog voor schoonheid.

 

Doe je mee? Schreeuw je mee?

Daarom schreeuwen we met z’n allen : Neen tegen nog minder artistieke vakken in het secundair onderwijs. Neen aan het ketenen van de verbeeldingskracht.

 

Je kan via onderstaande link de petitie mee ondertekenen:

https://secure.avaaz.org/community_petitions/nl/lieven_boeve_directeurgeneraal_katholiek_onderwijs_open_brief_aan_lieven_boeve_/?fbclid=IwAR2AKp1cFhNEqdOXPprVY85nz_CxWrSs23B8tu1-y78jHlrMab12m2Pds3o

---

[1] De illustratie is een bewerking door Erik Bakkers van een foto van het schilderij: de schreeuw van Munch.

[2] Beele,S., Claerhout,G., Cooijmans,B., Quirijnen,H., De Sterck,M., &Depondt,L., (2008). Praten met portretten. Leuven, Cego Publishers.